Akım trafosu, devreden geçen tüm akım dengesini kontrol altına alma konusunda kullanılan ölçü transformatörleri olmaktadır. Yüksek düzeyde yer alan akımların ölçü aleti çeşitleri tarafından doğrudan ölçülmesi, yüksek maliyetli olmasının yanında bazen de zor ve güvensiz olabilmektedir.
Herkesçe de bilindiği gibi elektrik akımı, elektriksel yük iletimi yapan parçacıkların bir yerden ötekine gerçekleştirdiği harekettir. Elektrik enerjisi, iletken kablolar arasında hareket eden elektronlarla taşınır. Elektriğin taşınması esnasında akımın ölçülmesi çok önemlidir. Akım trafosu bu konuda görev alır.
Akım Trafosu Tam Olarak Nedir?
Akım trafosu, devreden geçiş sağlayan akımı ölçmek adına aktif olarak kullanılan ölçü transformatörlerine denir. Yüksek akımların ölçü aletleri aracılığı ile doğrudan ölçülmesi, yüksek ücretlere neden olmasının yanına güvensizdir. O nedenle de devreden geçiş yapan akımın ölçülmesi adına net bir değere indirilmesi çok önemlidir.
Devreye seri şekilde bağlanmış olan akım trafosu, primer devreden geçiş yapan akımın oluşturduğu manyetik alanı ufaltarak akımın oluşturduğu manyetik bölgeyi ufaltıp sekonder olarak adlandırılan ikinci bir devreye iletir. Sekonder devrede oluşan döngüsel akımla beraber sekonder sargıya paralel halde bağlanmış olan ölçü cihazları ile primer devreden geçen akım miktarının düzeyine bakılabilir.
Akım Trafolarının Genel Yapısına Dair Bilgiler
Akım trafoları temelde manyetik demir yapıda bir nüve, nüve üzerine sarılı halde olan primer bir sargı ve primer sargıya ters tarafta sarılı duran sekonder sargı olacak şekilde tam üç ayrı bölümden meydana gelir. Primer sargılı kısım üzerinden geçiş yapan akım, manyetik demir nüve üstünde bir manyetik akım oluşturmasıyla bilinir. Nüvede kendini gösteren manyetik akım, sekonder sargıda gerilim yaşanmasını sağlar. Sekonder sargıya paralel şekilde bağlanan ölçüm cihazı, sekonder devreden geçen akım yönünün ters olması nedeniyle ters yönde manyetik akım meydana getirecektir.
Kendini gösteren bu manyetik akı, primer sargıdan geçen akımın oluşturduğu manyetik akıyı en iyi şekilde dengelemiş olur. Bu yüzden de akım trafolarının sekonder uçları kesinlikle bir ölçü cihazı veyahut da bir yükle kısa devre edilmek durumundadır. Bu zorunlu bir durumdur. Tam tersi bir durumda ters tarafta bir manyetik akı kendini göstermeyecek ve akı dengelenmediğinden ötürü manyetik demir nüve ısınıp bozulacaktır. Bunun yanı sıra sekonder uç bölgelerdeki gerilimi yükselteceğinden ötürü kullanıcılar açısından tehlikelidir.
Akım Trafosu Kullanım Alanları ve Türleri Nelerdir?
Akım trafoları genelde kullanılmakta oldukları gerilime, yapım türüne ve soğutma hallerine göre farklı türlere ayrılabilir. Bunları şu şekilde sıralamak ise mümkündür:
- Alçak gerilim akım trafo çeşitleri
- Yüksek gerilim akım trafo çeşitleri
- Sargılı akım trafo çeşitleri
- Kuru tip akım trafo çeşitleri
- Bara tipi akım trafo çeşitleri
- Yağlı tip akım trafo çeşitleri
Akım trafoları temelde ölçüm gayesi için işlev görürler. Akım trafosu kullanılmayacak olursa yüksek akım değerlerini ölçmek adına iri boyutlu ölçüm aletlerinin işlev görmesi, daha büyük boyuta sahip haldeki rölelerin üretilmesi gerekecektir. Bu da yüksek meblağların gözden çıkarılması demektir, bir hayli de tehlike oluşturabilecek olan durumlardandır.
Akım trafosu kullanmak daha ufak boyutlu ölçüm cihazlarının ve koruma rölesi çeşitlerinin kullanılmasına da olanak tanımış olur. Bu da esasen daha ekonomik bir çözüm şeklidir. Aynı zamanda da güvenli bir çalışma ortamı sağlanmış olur. Çünkü böylece sekonder uç ile birleştirilen ölçü cihazları ve koruma röleleri primer gerilimden uzak tutulmuş olacaktır. Birçok açıdan daha güvenli bir ortam oluşacağı ise kesindir. Bu yüzden bu yöntem tercih edilir.
